باز خوانی جنگ اوکراین

برکه_ عملیات ویژه نظامی که قرار بود کار دستگاه حاکمه اوکراین، و در رأس‎ ‎آن ولودیمیر زلنسکی را، در عرض یک هفته تمام کند، و دولت جدید‎ ‎طرفدار مسکو را در کی‌یف مستقر سازد، امروز به جنگ تمام عیاری تبدیل‏‎ ‎شده که با وجود تمامی قدرت آتش ارتش روسیه و اراده‌ای که ولادیمیر‎ ‎پوتین در سمت فرمانده کل ارتش اعمال می‌کند جناب رئیس‌جمهوری روسیه‎ ‎نتوانسته است شاهد پیروزی را در آغوش بگیرد. این که آیا آقای پوتین ‎در دامی افتاده است که ناتو برای او طراحی کرده، یا آرتش روسیه در‎ ‎یک نقشه استراتژیک برنامه‌های دور درازی را برای اروپا دارد که‎ ‎اوکراین را بعنوان سکوی پرتاب خود برگزیده، معمایی است که واقعیت‌های ‎میدانی آن را روشن خواهد کرد. با این وجود، اگر بتوان به گزارش‌های‎ ‎نظامی و خبرهای منتشره اعتماد کرد، باید پذیرفت که‏‎:

‎‏۱ـ ارتش روسیه نتوانسته است به اهداف اولیه نظامی، و فرمانده عالی‎ ‎آن نتوانسته است به اهداف سیاسی اعلام شده خود نائل آید‎.

‎‏۲ـ ‏‎مقاومت مردم اوکراین در برابر اشغال گری روس‌ها و کمک‌های‎ ‎تسلیحاتی غرب به ارتش اوکراین باعث شده که هم ابهت نظامی روسیه‎ ‎شکسته شود و هم کیفیت سلاح‌های ساخت روسیه در مقابل تکنولوزی‎ ‎تسلیحاتی غربی‌ها زیر سوال رود.

‏۳ـ شکست استراتژی نظامی ارتش روسیه که منجر به عقب کشیدن نیروهای‎ ‎ارتش از شمال و اطراف پایتخت اوکراین شد. تمرکزنیروهای روسی در‎ ‎منطقه دنبس، کشته شدن چندین افسر عایرتبه روسی، هدف قرار گرفتن و‎ ‎غرق شدن بزرگترین رزمناو ارتش روسیه در منطقه دریای سیاه،همه نشان‎ ‎از آن دارد که «عملیات ویزه ارتش» به جنگی پرتلفات برای روسیه تبدیل شده است‎.

‎بنا بر آنچه ناظران و تحلیلگران غربی اظهار داشته‌اند آقای پوتین‎ ‎امیدوار بود که در مراسم نهم مه امسال، و در رژه بزرگ میدان سرخ‎ ‎مسکو، دستاورد مهم نظامی سیاسی را به ملت روسیه هدیه دهد. اما‏‎ ‎واقعیت‌های میدانی او را از دستیابی به چنین هدف مهمی بازداشته‎ ‎است. از نظر سیاسی، بعد از حمله ۲۴ فوریه روسیه به اوکراین، اتفاق‎‌های سیاسی چندی در همسایگی روسیه رخ داده که با شعار توجیه یورش به‎ ‎اوکراین در تضاد کامل قرار دارد. جناب پوتین گفته بود که چون‏‎ ‎ناتو دامنه نفوذ خود را به مرزهای روسیه توسعه داده است او ناگزیر‎ ‎شده که با لشگرکشی به اوکراین به دفع خطر اقدام نماید، لیکن نه‎ ‎تنها این خطر رفع نشده بلکه دو همسایه روسیه یعنی فنلاند و سوئد‏‎ ‎دارند خود را برای پیوستن به پیمان ناتو آماده می‌کنند زیرا آنها‎ ‎به این نتیجه رسیه‌اند که با حمله روسیه به اوکراین، برای مواجهه ‎با خطر روسیه در آینده مجبورند که به زیر چتر حمایتی ناتو پناه‎ ‎ببرند‎.

‎روس‌ها در ابتدای امراعلام کردند که برای نجات مردم اوکراین «از شر‏‎ ‎نازی‌های مستقر درحاکمیت کی‌یف» به اوکراین لشگر کشی می‌کنند، اما نه‎ ‎تنها نتوانستند حتی یک تن از اعضای کادر رهبری کی‌یف را دستگیر کنند‎ یا از بین ببرند بلکه پس از دوماه در گیر شدن در گرداب اوکراین‎ ‎رسماً اعلام کردند که هدف آنها تغییر حاکمیت در کی‌یف نبوده است‎. ‎البته علاوه بر مقاومت ارتش و مردم اوکراین، صلابت شخص رئیس‌جمهور‎ ‎زلنسکی نیز در این تغییر موضع روس‌ها نقش بسیار موثری را ایفا کرده‎ است. از نظر تبلیغاتی نیز روس‌ها وضع بهتری از ناکامی‌های نظامی را‎ ‎نداشته اند. غربی‌ها عملا تمامی امکانات تبلیغی خود را در اختیار‎ ‎آقای زلنسکی قرار دادند و رئیس‌جمهوری منتخب اوکراین و همکاران‏‎ ‎نزدیک او هم به بهترین نحوی در صحنه حاضر شده و از این امکانات ‎بهره‌گیری حداکثری کردند. در داخل روسیه هم با مقررات سختگیرانه‎ ‎ای که دولت جناب پوتین برای رسانه‌ها وضع کرد عملا نوعی انحصار‎ ‎تولید و پخش خبر را در پیش گرفت که اعتبار روسیه را زیر سوال برد‎. ‎البته در هر جنگی رسانه‌ها از نخستین قربانی‌های جانبی محسوب می‎ ‎شوند با این حال دیکته کردن واژه‌های گزارش‌های خبری که در روسیه‏‎ ‎اعمال شد امری بی سابقه در عالم رسانه‌ای شمرده می‌شود‎.

اقدام غیر قابل توجیه یورش به یک کشور مستقل همسایه در سال‌های بعد‎ از فروپاشی شوروی زنگ خطر را در اروپا به صدا در آورد و به خاطر‎ ‎همین احساس خطر بود که، بر خلاف انتظار رهبران کرملین، اتحادیه ‎اروپا یکپارچه در کنار امریکا قرار گرفت و تحریم‌های غیر قبل‏‎ ‎انتظار و سختی را بر روسیه اعمال کرد. اثر محسوس این تحریم‌ها بر‎ ‎زندگی مردم و بانک‌ها و صنایع روسیه واقعیتی است که اگر در کوتاه‌‎مدت این جنگ تحمیلی پایان نگیرد و به یک جنگ فرسایشی دراز مدت‎ ‎تبدیل شود، نا رضایتی عمومی و انبوه کیسه‌های جسد سربازان جوان روسی‎ ‎آینده سیاسی آقای پوتین را نیز به خطر خواهد انداخت‏‎.

‎البته این جنگ علاوه بر هزینه‌های هنگفتی که به دو کشور اوکراین و‎ ‎روسیه تحمیل کرده است عوارض زیانبار جهانی، بویژه در امنیت غذایی‎ ‎را موجب شده است. تغییر راهبردی در تامین سوخت‌های فسیلی در اروپا،‎ ‎بی مصرف ماندن خط لوله دریایی چند میلیارددلاری انتقال گاز «گلف‏‎ ‎استریم دو» بین روسیه و آلمان، واگذاری بازار تامین گازاروپا از‎ ‎روسیه، به شرکت‌های تولید گاز مایع امریکایی و جان گرفتن دوباره‎ ‎پیمان اتلانتیک شمالی که پس از فروپاشی شوروی در احتضار قرار‏‎ ‎گرفته بود و سوق دادن کشور قدرتمند آلمان و دیگر ممالک عضو اتحادیه‎ ‎اروپا به افزایش بودجه نظامی از دیگر عوارض فرامرزی یورش به‎ ‎اوکراین است.‏

از نظر روابط بین الملل، جنگ اوکراین نشان داد که همه کشورهایی که در ظاهر خود را متحد قدرت‌های بزرگ غربی نشان می‌دهند و‎ ‎ادعای طرفداری از عدم دخالت در امور دیگران می‌کنند، در زمان‎ ‎بحران، بنا بر حفظ منافع خود تصمیم می‌گیرند. هند که خود را‎ ‎بزرگترین دموکراسی جهان قلمداد می‌کند و اسرائیل که متحد استراتژیک‏‎ ‎امریکا است در خصوص تحریم علیه روسیه، که امریکا سردمدار آن‏‎ ‎بود، از واشنگتن تبعیت نکردند. موضع کشور ترکیه در این میان از‎ ‎بقیه جالب‌تر بود و دولت رجب طیب اردوغان با بهره‌گیری از وضعیت پیش‏‎ ‎آمده، هم به اوکراین سلاح فروخت، هم تلاش کرد نقش میانجی فعال را‎ ‎بازی کند. ترکیه همچنین روابط خود را با اسراییل تحکیم کرد ومیزبان رئیس‌جمهور اسرائیل شد و تشکیل کشور یهودی را به رهبران آن تبریک گفت‎.

‎در حالی که ممالک غربی عملا نصف ذخیره‌های ارزی روسیه را توقیف‎ ‎کردند، دولت روسیه با پیش بینی‌هایی که کرده بود، با تحمیل فروش‎ ‎نفت و گاز خود در اروپا به روبل روسی مانع سقوط پول ملی آن کشور‎ ‎شد. همچنین مسکو با یک کارزار روانی تلاش کرد که فضای بین‎ ‎المللی در ترس از جنگ جهانی سوم فرو رود و هراس از حملات اتمی را‎ ‎در دل غربی‌ها بکارد. به پرواز در آوردن هواپیمای «آشیانه هسته‌ای‎ ‎جناب پوتین» در اطرف مسکو از جمله این اقدامات بود. با از کار انداختن‎ ‎عملی بنادر صادراتی اوکراین در دریای سیاه که مراکز صدورغله آن ‎کشور محسوب می‌شدند، روسیه توانست نوعی ناامنی غذایی را در دنیا‎ ‎موجب شود. از مصر گرفته تا آلمان و از تونس گرفته تا لبنان کمبود‎ ‎غلات و آرد و روغن نباتی صادراتی اوکراین به‌شدت احساس شد و دولت‌ها‎ ‎را در برابر مردمی که مجبور شده‌اند مایحتاج غذایی روزانه خود را گران‌تر بخرند قرار داد‎.

ارزیابی عملی ۱۰ هفته حضور نظامیان روسی در کشور اوکراین این شده است که: اروپا با فردایی پرتردید مواجه باشد. ایالات متحده آمریکا در اوکراین عملاً به جنگ نیابتی بپردازد و چندین میلیون زن و کودک اوکراینی آواره شوند و زیرساخت‌های این کشور تخریب شود. نتیجه دیگر آن است که علیرغم پیشرفت‌های تکنولوژیکی در ساخت سلاح‌ها، روسیه در اوکراین به شیوه کلاسیک نجنگند و بدتر از همه بین دو ملت روسیه و اوکراین که دارای مشترکات فرهنگی و تاریخی فراوانند کینه‌ای ایجاد شود که به این زودی زدودن آن از اذهان میلیون‌ها انسانی که خانه و کاشانه آنها با موشک‌ها و توپخانه و هواپیماهای روسی تخریب شده به زمان درازی نیازمند باشد.

منبع:اطلاعات