انتخاب شهریار به عنوان چهره شاخص شعر و ادب رویداد مثبتی است

به گزارش برکه و به نقل از ایسنا، تاریخ شعر فارسی به شکلی که امروز به دست ما رسیده به یک هزار و صد سال پیش بازمی‌گردد و از گذشته تا به امروز شاعران بزرگی بوده‌اند که با آثارشان بر غنای ادبیات فارسی افزوده‌اند و در سده گذشته نیز شعر فارسی با جلوه شعر نیمایی یا نو با سبکی جدید به راه خود ادامه داد.

بیست‌وهفتم شهریور ماه سال‌روز درگذشت محمدحسین بهجت تبریزی مشهور به «شهریار» به عنوان روز شعر و ادب فارسی نام‌گذاری شده است‌ اما عده‌ای را از همان ابتدا این نام‌گذاری خوش نیامده و به همین دلیل همراهی ملی و سراسری با این مناسبت صورت نمی‌گیرد و اعتقاد منتقدان بر این است که با وجود این همه شاعر سرآمد در ایران زمین دلیل فردمحور کردن این گونه نامگذاری‌ها چیست؟

در این گزارش نظر تنی چند از اهل قلم را درباره شعر فارسی و دلیل نام‌گذاری روز شعر و ادب فارسی به نام‌ شهریار و این گونه نامگذاری‌ها که به استناد تولد یا درگذشت یک شاعر خاص که تعدادشان هم کم نیست را جویا شده‌ایم.

شهریار جامع شعر کلاسیک و شعر مدرن است

دکتر منوچهر جوکار، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، در این باره گفت: شهریار جامع شعر کلاسیک و شعر مدرن است و این نام‌گذاری به دلیل اینکه پاسداشتی برای هر دو سبک شعری باشد درست است.

او با اشاره به تحولات مختلف حوزه ادبیات در دوره معاصر خاطرنشان کرد: در نتیجه این تحولات ارتباط با ادبیات کلاسیک قطع شده بود و شهریار در آن دوره تنها شاعری بود که در بیان معانی و محتوا نگرشی نو داشت و در عین حال قالب شعر او کلاسیک بود.

این محقق ادبی خاطرنشان کرد: استاد شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و حتی شعر نیمایی نیز تبحر داشت‌.

جوکار همچنین با اشاره به نقش نیما در ادبیات و دلیل نام‌گذاری او به عنوان پدر شعر نو تاکید کرد: نیما تنها شاعری بود که به صورت جدی اندیشه تساوی مصرع‌ها را کنار گذاشت و شعر متساوی‌الساقین را تعطیل کرد و با این کار مقدار زیادی آزادی برای شعر فراهم آورد.

نمی‌توان از میان شاعران سرآمد ایران شخصی را برگزید

همچنین صلاح سالمی، شاعر، در این باره گفت: شعر مقوله‌ای کمی و برخواسته از روحیه و ذوق انسان است و نمی‌توان گفت که یک شاعر از دیگری برتر یا بهتر است و از میان شاعران سرآمد ایران یک شخص را برگزید.

به باور این شاعر:‌ اگر قرار باشد روز شعر و ادب فارسی به نام شاعری ثبت شود بهتر است شاعری انتخاب شود که در تکوین و ارتقای شعر و ادب فارسی نقشی فراتر از سایر شاعران ایفا کرده باشد.

او خاطرنشان کرد: صلاحیت‌های ادبی و تفوق شعری شهریار در پرداختن به موازین اخلاقی و اسلامی همزمان با دوران انقلاب اسلامی و محبوبیت و مقبولیت زیادی که بین مردم داشت در این نام‌گذاری بی‌تاثیر نبود.

سالمی تاکید کرد: برای شناخت علمی شعر نو باید از اول یعنی از شعر کهنه یا کلاسیک شروع کنیم.

او با اشاره به تاثیر نیما بر ادبیات معاصر و با بیان اینکه کاربرد کلمات قدیم با مفاهیم نو یکی از دستاوردهای زیبای نیما است توضیح داد: وقتی شعرهای نیما را می‌خوانید همواره تصویرهای بدیع، واژگان ناآشنا و فضاهای تازه توجه شما را جلب می‌کند و افراد دیگری نیز عنوان شروع‌کننده راه بودند اما بالاخره حق به نیمای حق‌دار رسید.

هیچ شاعری قدسی‌تر از فردوسی نیست

در ادامه محمد جانبازان، شاعر، با بیان اینکه برخی از پژوهشگران علت اصلی نام‌گذاری این روز را به نام شهریار دوزبانه بودن او عنوان کرده‌اند تاکید کرد: این عامل به هیچ وجه نمی‌تواند عامل مهم‌ و موثری باشد چراکه تاریخ ادبیات فارسی مشحون از شاعران چندزبانه بوده است.

وی خاطرنشان کرد: نام‌گذاری روز شعر و ادب فارسی در هر سرزمینی مبتنی بر اهمیت و افاقه شاعران بر شکل‌گیری، قوام و مانایی زبان و حافظه فرهنگ زبانی قوم است. بنابراین این نام‌گذاری‌ها باید به نام‌ شاعری صورت گیرد که بیشترین رسوخ را در فرهنگ و حافظه فرهنگی یک‌ جغرافیا داشته باشد.

او تصریح کرد: از آنجایی که در عصر ایدئولوژی‌زدگی مناسبات سیاسی تعیین‌کننده نسبت‌های فرهنگی است تشخص روز شعر و ادب به نام افراد می‌تواند خوانشی از معنای سیاست‌زدگی در ساحت ادبیات باشد.

به باور وی: اگر قرار بر تعیین شخصی برای روز شعر و ادب فارسی باشد هیچ شاعری قدسی‌تر از زنده‌کننده زبان، آیین و فرهنگ انسان ایرانی یعنی حکیم ابوالقاسم فردوسی نخواهد بود چراکه شعرش تجلی هر آن عناصری است که می‌تواند انرژی اراده به زیستن را در انسان ایرانی زنده نگه‌ دارد و به صیانت از زبان فارسی منجر شود.

او گوش‌زد کرد: در عصری که به مدد تبلیغات فرد دیپلمات بر فرد فرهنگی غلبه دارد پیشنهاد شاعر و منتقد به‌ کار نخواهد آمد.

جانبازان همچنین با بیان اینکه اطلاق شعر نو به نیما از این حیث است که صورت‌بندی و روشمندسازی آن بر همت ادبی نیما یوشیج استوار بود توضیح داد: گره‌خوردگی شعر نو به نام نیما یوشیج از این جهت است که کوشش بلیغ نیما بیش از دیگران بر قوام آن بنا نهاده شد و همین عامل مهم‌ترین دلیل است که ایشان را پدر شعر معاصر بنامیم.

او بیان کرد: ساختار در شعر نیمایی به مدد موسیقی اقامه می‌شود و در باب قافیه نیز وضع شعر نیمایی بر همین منوال است و بهرمندی از موسیقی جانبی و کناری، قافیه شناور و قافیه میانی از ارکان ساختار در شعر نیمایی محسوب می‌شود.

به گفته وی: التزام نیما به بهرمندی از موسیقی و قافیه در نهاد سطر و بند شعر اتفاق می‌افتد و چون شکل شعر نیمایی از تعین تاریخی خود جدا شده است برای یافتن جایگاه قافیه‌های شناور و میانی و همچنین بازی‌های موسیقایی، ذهن دچار آشنازدایی می‌شود و غریب‌سازی در ساحت موسیقی شعر برای مخاطب غیرحرفه ای تصور فقدان قافیه در شعر را پدید می‌آورد.

او با بیان اینکه انقلاب عظیم ادبی نیما در شعر بر مدار نظام موسیقیایی ویژه شعر نو استوار است توضیح داد: نیما موسیقی و وزن را برای شعر به مثابه استخوان‌بندی می‌داند و در زیباشناسی شعر نو مهم‌ترین جایگاه را برای وزن شعر در نظر می‌گیرد.

جانبازان خاطرنشان کرد: پیش از نیما شعر نو آغاز شده بود و کسانی همانند تقی رفعت، شمس کسمایی، جعفر خامنه‌ای و اقبال لاهوتی شکل‌شکنی قوالب سنتی شعر را شروع کرده بودند.

فردمحور کردن نام‌گذاری‌ها نادرست است

احمد امیری، شاعر، نیز گفت: شهریار شاعر دوزبانه‌ای است که هر دو را به درستی، متوازن و متوالی سروده است و انتخاب شهریار به عنوان چهره شاخص شعر و ادب در عصر ما در مجموع رویداد مثبتی است.

وی معتقد است: اگر نام‌های دیگری می‌آمدند شاید بیش از این بحث برمی‌انگیخت و فردمحور کردن نام‌گذاری‌ها نادرست است.

این شاعر خاطرنشان کرد: شاعران افرادی هستند که در میان مردم زندگی می‌کنند و واژگان و ابیاتی که بر صفحات سفید ذهن آنها نقش می‌بندد برخواسته از احساس، درد و رنج مردم است و بی‌شک بر دل می‌نشیند و تأثیرگذار بر روحیه افراد است.

امیری با بیان اینکه بزرگترین خدمت شهریار ایجاد تحول در غزل فارسی است توضیح داد: عملکرد و رویکرد ویژه و زیبای شهریار به غزل باعث شد غزل دوباره به عنوان پویاترین گونه شعر فارسی جایگاه خود را بازیابد.

پایگاه اطلاع رسانی نشریه برکه بطور منظم خبر های استان فارس علی الخصوص خبر شیراز را به همراه اخبار خوزستان و جنوب ایران را برای شما منتشر میکند  با ما همراه باشید.